donderdag 16 oktober 2014

Ontheemd onderweg

Met een plattegrond in de hand ben ik in mijn nieuwe stad onderweg. Niets spreekt nog vanzelf, alleen de weg naar het winkelcentrum en naar het station ken ik inmiddels op mijn duimpje. Toch ben ik nog steeds verbaasd, als ik ‘Twente’ zie staan op de toren bij het station of op de bus die voor ons nieuwe huis langs rijdt.

een tunnel met een mozaïek, onder het spoor

In ons nieuwe huis voelen we ons al thuis. Langzaam maar zeker is het van een vreemd huis óns huis geworden: door er samen te verven en te werken, door onze spullen er in te zetten en er onze eigen sfeer te brengen. We leren de weg in het donker kennen, we weten waar de lichtknopjes zitten en we schrikken niet meer van de geluiden die het huis heeft. Maar als je je huis uitstapt ben je ineens in een vreemde, onbekende stad.

Aan de ene kant is het spannend: het is net alsof je op vakantie bent. Alles is nieuw, er is heel veel te bekijken en te ontdekken. Ik fiets steeds een andere route naar mijn nieuwe kerk en het is steeds spannend of ik de kerk wel vind. Ik verwonder mij over het vele groen in deze stad en ik besef dat ik voor het eerst sinds mijn studententijd weer in een stad woon, in plaats van een dorp. Als ik de stad in fiets kom ik onder het spoor door en dat vind ik geweldig: dat ik in een stad woon met een station.

Maar er is ook een andere kant. Die ervaar ik bijvoorbeeld als ik naar de eerste ouderavond op de nieuwe school van onze dochter ga. Wat een vreemde ervaring: ik ken niemand. Alle ouders zitten in groepjes geanimeerd te pauzeren. Ik zoek wel aansluiting, maar ik kan niet echt meepraten. Het is leuk om te kijken waar onze dochter nu haar dagen doorbrengt. Als de bel gaat voor het vervolg, ben ik even van slag omdat ik geen benul heb waar ik heen moet. Na enige omzwervingen kom ik in het goede lokaal terecht.

Als onze dochter een paar dagen later een inzinking heeft, omdat zij haar oude klasgenoten zo mist, kan ik me daar wel iets bij voorstellen. Haar klasgenoten doen hun best, maar je hebt nog geen gedeelde geschiedenis met elkaar. Je kunt niet meepraten, omdat het over vorig jaar gaat, of over leraren die je nog niet kent, of over dingen van de streek waar je nog niet in ingewijd bent. Verhuisd zijn betekent dat je het vanzelfsprekende vertrouwde kwijt bent en dat maakt dat je je soms heel ontheemd voelt.

Verhuizen is ingrijpend. Het zet je hele wereld op zijn kop. Als ik ineens op een middag even in Voorthuizen, onze oude woonplaats, ben, ervaar ik het verschil. Mensen zwaaien naar me, maken een praatje, ik weet blindelings de weg en ik ken elke boom, elke hoek van de straat. Natuurlijk is dat niet altijd zo geweest. Ook in Voorthuizen heb ik de weg moeten leren, heb ik mensen moeten leren kennen en een leven op moeten bouwen. Maar dat je dat opgebouwd hebt, als basis van je bestaan, daar ben je je niet bewust van. Tot je verhuist. Dan ineens besef je dat het bekende en vertrouwde een veilige en stevige ondergrond is. Zonder die vanzelfsprekende basis ben je veel minder sterk.

Nu zijn wij bewust verhuisd, en was het mijn eigen keuze. Die keuze hadden mijn man en kinderen niet – maar je groeit en leeft er naar toe. Je kiest een huis, je denkt na over de inrichting, je zoekt alvast een school … je bereidt je voor. Hoe anders is dat voor velen in onze wereld die hals over de kop hun huis moeten verlaten, bijvoorbeeld in Syrië of Irak. Voor hen geen veilige thuishaven met hun eigen spullen, voor hen geen voorbereidingen en eigen keuzes. Dat gevoel van ontheemd zijn ervaren zij nog veel heftiger.

Verhuizen is een ingrijpende gebeurtenis in een mensenleven. Als je het vrijwillig doet, brengt het toch nog genoeg onzekerheid en stress met zich mee. Als je het moet, in barre omstandigheden waarbij je leven op het spel staat en je niet weet wat de toekomst brengen zal, is het nóg ingrijpender.

Ik heb het adres gevonden waar ik vandaag heen moet. Met een beetje geluk kan ik het een volgende keer zonder plattegrond vinden. Met de tijd zal de stad vertrouwd worden en zullen we ons ook buiten ons huis thuis gaan voelen. We zullen meer en meer mensen leren kennen en we zullen vrienden maken waarmee we geschiedenis delen.


Maar tot die tijd zullen we ons af en toe ontheemd voelen …en hoe rot dat ook is, het is in elk geval een oefening in flexibiliteit, in durf en fantasie en een oefening in inlevingsvermogen. Ik luister naar mijn dochter, die zo naar haar oude school verlangt. In onze maatschappij zijn veel meer ontheemden: mensen die het veilige en vertrouwde missen, omdat ze gevlucht zijn, omdat ze alleen zijn komen te staan of omdat het leven hen een nieuwe uitdaging gesteld heeft. Meer dan anders besef ik nu wat dat met mensen doet. Dat die les mij bij mag blijven, ook als wij in Almelo helemaal thuis zijn geworden.