donderdag 25 oktober 2012

Een cirkel en potloden


Behalve de zachte muziek hoor je geen ander geluid dan het geluid van potloden op papier. Op tafel liggen overal kleurpotloden en op alle vierkante tekenvellen is met een passer een cirkel gezet. Achttien mensen zijn geconcentreerd aan het werk: zij tekenen een mandala.

Deze week is er in onze kerk voor het eerst meditatief mandala tekenen. Mandala’s zijn ronde kunstwerken vol symboliek. De cirkel staat symbool voor heelheid en eenheid. Het heeft geen scherpe hoeken en geen begin en geen einde. De cirkel staat voor de kosmos en voor de eeuwigheid. De term mandala komt uit het Sanskriet en betekent: cirkel. Met name door het Tibetaans boeddhisme zijn mandala’s bekend geworden.

het labyrint in de kathedraal van Chartres

Maar de cirkel is een universeel symbool. In de natuur is de cirkel een veel voorkomende vorm. Denk aan de zon en de maan, de jaarringen van een boom, een oog met een pupil, een ronde vrucht met een pit, een bloem met een hart in het midden. In veel culturen en in de volkskunst vinden we die cirkelvorm terug: tekeningen, maar ook dansen binnen een cirkel. In het Christendom vinden we roosvensters hoog in kathedralen en op de vloer als labyrinth. Afgelopen zomer was ik in Schotland en zag veel Keltische kruisen in het Nationale Museum van Schotland in Edinburgh. Ook daar was de cirkel een steeds terugkerend symbool, vaak met daarin het bekende Keltische vlechtwerk. En in deze tijd: de protestantse kerk heeft een logo in de vorm van een mandala met een bijzondere symboliek, waarbij in het midden van de cirkel een witte duif te vinden is.

het logo van de Protestantse kerk

De psycholoog Jung ontdekte de helende kracht van mandala’s: het tekenen van mandala’s helpt mensen zichzelf te vinden, hun geest te ordenen en zich te concentreren. Onze kinderen hebben heel wat mandala’s gekleurd en onze jongste dochter leert nu zelfs om prachtige geometrische kunstwerken te maken. Het geconcentreerd bezig zijn binnen de begrenzing van de cirkel werkt rustgevend. Elk mandala-tekenen heeft daardoor al iets van meditatie in zich.

Juist in deze tijd vol snelheid, haast en onrust hebben mensen behoefte aan concentratie en rust. In alle onoverzichtelijkheid en bij alle keuzemogelijkheden en prikkels is de begrenzing van de cirkel heilzaam. Mensen zoeken naar eenheid, naar verbinding en naar innerlijke vrijheid. De mandala helpt je om je aandacht te richten en dat maakt je vrij.

Zo zitten we dan met een groep mensen in een kring (óók een cirkel) en we steken de ‘kringkandelaar’ aan, waarin mensen in een kring staan en zich samen richten op het Licht. Dat willen wij vanavond ook doen. We lezen een psalm, zo’n heel oud geloofslied. Het mooie van de psalmen is dat ze vol emoties zitten en die zijn ook voor ons, zo veel eeuwen later, nog heel herkenbaar. Bovendien zitten ze vol beelden. In de psalm die wij lezen: een hand op je schouder, een levensweg, de zee ... We luisteren nog naar een lied dat Huub Oosterhuis dichtte en Trijntje Oosterhuis zong, geschreven bij deze psalm (139). En dan zijn er alleen nog maar die zachte muziek, de potloden en de cirkel.

de liefde van God die de hele wereld omvat;
een mandala van een van de deelnemers
n.a.v. psalm 139

Je zit daar dan als vreemden bij elkaar, maar je bent naast elkaar bezig en zo ontstaat een verbondenheid.  Een hele tijd is er alleen dat rustgevende geluid van het zachte krassen van de kleurpotloden op het papier. En dan aan het eind van de avond zitten we elk met een eigen mandala in de kring. Sommigen vonden het moeilijk, moesten wennen – anderen konden makkelijker hun eigen verhaal en de beelden van de psalm met elkaar verbinden. Soms is de zon getekend als middelpunt, als symbool voor God. Sommigen tekenden een levensweg of zij symboliseerden de diverse fasen van het eigen leven door middel van verschillende kleuren.. Sommige mandala’s zijn vol beweging en energie, andere vol rust en stilte. Het is bijzonder om zo met anderen verbonden te zijn en in de kring van die avond iets van elkaars leven en geloof te mogen ervaren. Zo is deze avond een kring van licht en rust: een levende mandala rondom het brandende paaslicht.

voor het lied van Trijntje Oosterhuis: http://www.youtube.com/watch?v=26o8Juussvo
voor mandala’s om te kleuren:  http://www.mandalakleurplaten.nl/