donderdag 17 september 2015

Kunst, leven en geloven

Het is bijna 40 graden. Ik loop langs de Franse huizen, die allemaal de luiken dicht hebben. De stokrozen bloeien, maar ook zij hebben last van de warmte en gebrek aan water. Ik ben een week voor retraite in het Franse dorpje Taizé waar we te gast zijn bij de broeders van Taizé. Hun communiteit is al jaren een bron voor inspiratie voor vele, meest jonge mensen. 

Ineens staat er een hek open, met een uitnodigende tekst over workshops en kunst. Vanwege de honderdste geboortedag van de stichter van de Taizé-communiteit, Roger Schütz, is dit jaar speciaal aandacht voor kunst wereldwijd. Een oude schuur is omgebouwd tot theater en atelier, daaromheen tentjes met werkplaatsen. 

In een hoek is de ruimte voor ‘Earth-art’: kunst gemaakt met natuurlijke materialen uit de omgeving, kunst die je bewust maakt van de schoonheid van de natuur. Zo is er een mandala gemaakt met kiezelstenen.


In Taizé komen jongeren uit alle werelddelen. Dat zie je aan de verschillende workshops die gegeven worden: kalligrafie uit China, batikken uit Indonesië en het weven van sterren uit Zuid-Amerika. Ieder land, ieder volk heeft eigen traditionele kunst. Er hangen dromenvangers van de Noord-Amerikaanse indianen, er is aboriginal kunst uit Australië. 

De broeders van Taizé hebben hun kerk ‘kerk van de verzoening’ genoemd. Hun gemeenschap, begonnen in de Tweede Wereldoorlog, werkte aan verzoening tussen Fransen en Duisters. Later ook aan verzoening tussen oost en west, en dit jaar noemt Frère Aloïs, de abt van de communiteit, met name de verzoening met de andere godsdiensten. 

De broeders van Taizé leven deze verzoening als het ware zelf: hun gemeenschap bestaat uit Fransen en Duitsers, maar ook Nederlanders, Engelsen, Polen, broeders van Afrikaanse en Aziatische afkomst. Zij komen uit alle windstreken en in hun vieringen worden vele talen gesproken en gezongen. Het is mooi hoe zij open zijn voor andere muziekstijlen  en andere tradities. Met name in hun liederen komen vele tradities en stromingen samen en voel je
iets van die verzoening. 

Naast de taal van de muziek, van het lied, is er in Taizé dus nu ook aandacht voor de taal van beeldende kunst. Ook hierin is er ruimte voor ieders eigenheid, voor de unieke inbreng van verschillende volken en landen. Een jonge vrouw uit Indonesië leert mij de beginselen van het batikken, een jonge Chinese uit Beijing vertelt ons over de lettertekens van haar taal. Een jongere uit Amerika maakt een wandschildering in de beeldtaal van de indianen. De ster die ik leer weven, met draad op satéstokjes in de vorm van een kruis, staat bij de Zuid-Amerikaanse indianen voor Gods oog en daarmee voor Gods aanwezigheid. 


Heel vaak brengen religies scherpe en pijnlijke scheidingen aan tussen groepen mensen: gelovigen en ongelovigen, heidenen en uitverkorenen. De broeders van Taizé zien in de anders-gelovigen ook gelovigen als zij, en zoeken naar verbondenheid, naar taal die de grenzen van religies overstijgt. Muziek en kunst zijn zulke talen die mensen kunnen verbinden. Dat brengt mensen tot elkaar. 

Art is our one true global language.
Is knows no nations,
it favours no race
and it acknowledges no class.
It speaks to our need to reveal,
heal and transform.
It transcends our ordinary lives
and lets us imagine 
what is possible.

Richard Kamler


Kunst is onze enige universele taal
het kent geen naties
het heeft geen voorkeur voor een ras
het erkent geen standen.
Het appelleert aan onze behoefte
ons te uiten, om te helen en te herscheppen.
Het overstijgt ons gewone leven
en laat ons verbeelden
wat mogelijk is