donderdag 10 mei 2012

Schoonheid in een hard bestaan


In het Emmental wandel ik langs prachtige oude boerderijen, sommige honderden jaren oud. Soms lijkt het net of de tijd hier stil gestaan heeft, maar hier hebben mensen ook laptops en blackberries. Maar de oude huizen verbinden het landschap en de mensen nog met de geschiedenis.

landschap bij Langnau

In het dorp is het alleroudste huis uit 1526 en daar mee is het zelfs het oudste houten huis in Europa – en het is tot museum gemaakt. Het geeft een beeld van het leven in deze streek in de afgelopen eeuwen. Wat mij aan geschiedenis interesseert zijn niet de oorlogen en de politiek, maar de levens van gewone eenvoudige mensen. Dat wordt in een dergelijk museum zichtbaar: de klederdracht, de oude ambachten, de inrichting van de huizen, de gewone gebruiksvoorwerpen en de dagelijkse dingen.

Chüechlihus, museum Langnau, huis uit 1526

In veel opzichten is ons leven nú ingewikkeld – maar toen waren veel voor ons ‘gewone’ dingen dat. Ik word me er bijvoorbeeld van bewust dat ‘licht’ in onze huizen altijd in een handomdraai aanwezig is. Hoe anders ws dat toen en wat moest je een moeite doen voor vuur en licht. Juist in die donkere, koude en tochtige huizen was het een hele taak om voor warmte en licht te zorgen.

Maar dat was niet het enige: wat was er veel werk te doen; zoveel moest zélf worden gedaan en gemaakt. Spinnewielen, weefgetouwen, broodbakvormen, wafelijzers…. deze mensen kochten geen gesneden groenten, kant en klare poffertjes en machinaal gebreide sokken in pakken van tien. Integendeel: alles moest op eigen kracht gebeuren. Wat kostte dat een tijd, energie en aandacht. En wat was er veel vakman/vrouwschap voor nodig op allerlei gebied. Veel gereedschappen herken ik niet eens meer en ik heb geen idee waarvoor het bedoeld is. Terwijl sommige dingen toch niet zo lang geleden nog dagelijks gebruikt werden.

Dit museum bepaalt mij op een nieuwe manier bij mijn bezig zijn met tijd. Want wat was de tijd van deze mensen gevuld: ze hebben onophoudelijk hard moeten werken. Daarbij waren ze uiterst vakkundig. Dit houten huis staat al 500 jaar. En ze waren creatief. Zo hadden de vrouwen een methode bedacht om hun schorten waterafstotend en vuilwerend te maken. Want je kon niet elke dag even een was doen en plastic was nog niet uitgevonden. De schorten werden met was geïmpregneerd – met behulp van een zwaar glazen wiel dat met enorm veel kracht over de stof bewogen moest worden. Deze vrouwen hoefden niet naar de sportschool, maar trainden zichzelf in het gewone dagelijkse leven.

traditioneel aardewerk uit Langnau, collectie museum

Naast al het werk vonden deze mensen nog tijd om de gewone dagelijkse dingen mooi te maken en te versieren: mooie geborduurde randjes, sier-houtsnijwerk en mooie geschilderde decoraties zijn overal te zien. Al dat moois verleende de dagelijkse dingen een bijzondere glans – en voor mij betekent het dat de mensen hun gewone dagelijkse leven belangrijk genoeg vonden om het mooi te maken. En wij, hoe doen wij dat? Hebben wij zorg, liefde en aandacht voor de dagelijkse dingen?  

beschilderde deur, schuur in omgeving van Langnau