Als kind al viel het me op: bij de geschiedenislessen ging
het bijna altijd over mannen. Toen al werd ik nieuwsgierig in verhalen over
vrouwen. Ik herinner me nog dat ik als kind bij mijn opa’s boekenkast stond, en
ik een boek ontdekte over een baanbrekend scheikundig, een vrouw: madame Curie.
Ik ging lezen over Catharina von Bora (de vrouw van Luther), Hildegard von
Bingen (middeleeuwse abdis, schrijfster, componist en nog veel meer), Alexandrine
Tinne (ontdekkingsreizigster), Charlotte Sophie Bentinck, Aletta Jacobs en
Nynke van Hichtum. Zo krijgt de geschiedenis een nieuwe kleur, een ander
perspectief.
Historica Els Kloek maakte hier pas echt werk van. Afgelopen
maand kwam het boek “1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis” uit. Het bevat
biografieën van 1001 beroemde, beruchte maar vaak ook vergeten vrouwen.
Samen met een vriendin trek ik naar Amsterdam om de
expositie bij dit boek te bekijken. De expositie begint met een bijzonder
opsomming. Deze 1001 vrouwen waren: abdissen, actrices, adellijke dames,
avonturiersters, bezienswaardigheden, dichteressen, dievegges, feministen ...
en de opsomming eindigt met zakenvrouwen en zangeressen. Op de muur worden
portretten van de vrouwen geprojecteerd. Een enkeling kennen we van gezicht, de
meesten niet. Sommigen kennen we van naam, maar de meeste niet. We komen Betje
Wolf en Aagje Deken tegen, Annie MG Schmidt en Ida Gerhardt, en Anne Zernike,
de eerste vrouw die predikant wordt.
Er zijn veel “eerste” vrouwen bij: Trijnte Pieters Westra,
geboren in 1783 won de eerste schaatswedstrijd voor vrouwen, de “Luisterrijke Vrouwen Schaats Rijdpartij”
op de stadsgracht in Leeuwarden, op 1 en 2 februari 1805. Verder: de eerste
student (Aletta Jacobs) in 1871, de eerste arts (ook Aletta, in 1879), Anne
Zernike als eerste predikante in 1911 en zo nog een heel lange rij. Aan dit
soort vrouwen ben ik veel dank verschuldigd: zonder hen zou ik niet geweest
zijn wie ik nu mag zijn.
 |
| jurk gemaakt van de proef drukken van het boek door Yolet Wefers |
 |
| jurk door Arlette van Laar |
Maar het zijn niet enkel beroemdheden die aan de orde komen.
Ik word geraakt door het verhaal van Aagje Klaasdr Luijtsen, een zeemansvrouw
die leefde van 1756-1797 in Den Burg op Texel. Haar man was op zee, zij schreef
hem brieven. Tweehonderd jaar na haar dood hebben die brieven haar beroemd
gemaakt. Ze schreef heel open, ook over emoties. Door haar brieven krijg je een
beeld van de geschiedenis door de ogen van een ‘gewone’ vrouw, die in al haar
onbeduidendheid toch bijzonder was.
Reisbeschrijvingen van mannen zijn er veel, maar naar de
ervaringen van de thuisblijvende vrouw en kinderen moest je raden. Dank zij
Aagje’s brieven lees je de geschiedenis dus eens niet vanuit verhalen over
oorlogen en zakelijke successen, maar ook over het verdriet van een vrouw die
haar kind verliest terwijl haar man ver weg is op zee. In die tijd nog geen iphones
en mogelijkheid tot skypen ... alleen deze brieven.
 |
| traktatie ter ere van de verjaardag van Princesse Pauline, Johanna Paulina Musters, kleinste vrouw ter wereld (bijna 62 cm), zij leefde van 1878-1895. |
Deze expositie smaakt naar meer. De geschiedenis is niet
alleen door mannen gemaakt. Het is goed dat van al die vrouwen die onze
geschiedenis mee vorm gegeven hebben er nu 1001 aan het licht komen!
De tentoonstelling “1001 vrouwen” is van 15 februari t/m 20
mei 2013 te zien bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van
Amsterdam, Oude Turfmarkt 129
voor openingstijden: http://www.bijzonderecollecties.uva.nl/bezoek-contact
