donderdag 3 oktober 2013

Een monument vol verhalen

We staan bij de Zwaan, aan de Maas. Vol ontzag kijken we naar de drukte op het water. Achter ons klingelt de tram. We zijn net even uitgestapt uit onze rondrittram, waarop een vriend van ons vrijwilliger-trambestuurder is. We maken de hele rondrit en hebben voor daarna een heel programma bedacht. Het is soms vreemd dat je in vakanties vaak naar het buitenland gaat en daarom sommige beroemde steden in eigen land niet kent.

de Laruenskerk gespiegeld in de kroonluchter

We beginnen in de Laurenskerk, verrassend groot en licht. We raken geïntrigeerd door de invulling van de zijkapellen. Ooit waren dit de plekken van de heiligen, en na de reformatie zijn deze ruimten doelloos geworden. Maar hier in deze kerk hebben ze de kapellen een nieuwe functie gegeven: ze vertellen verhalen over de kerk,  haar geschiedenis en het geloof.

In de eerste kapel zie je hoe de stad in de loop der eeuwen veranderd is. Maar al eeuwenlang staat de Laurenskerk daar en ziet al die veranderingen in de stad aan zich voorbijgaan. Eeuw in eeuw uit komen er mensen de Laurenskerk in om er te bidden, te zingen, te rouwen of te danken.


Vandaag zijn wij het en we lopen van kapel naar kapel. We steken in de gebedskapel een kaarsje aan. Er gaat ook een oranje lampje branden. Al die oranje lampjes getuigen van mensen die hier vandaag ook geweest zijn. We luisteren met een audioboek naar mensen die vertellen over het gebed. Eén van de audiofragmenten heet ‘wereldgebed’ en verrast me: ik hoor gebeden uit alle windstreken zoals een gregoriaans gebed, het Onze Vader in vele talen, een jood die bidt maar ook een hindoe-mantra en een islamitisch gebed. In veel kerken wordt steeds weer de nadruk gelegd op het verschil tussen de religies, maar hier ervaar je de verbondenheid in dat universele ritueel dat we bidden noemen.


Een andere kapel is gevuld met boeken. Het herinnert aan de Librije, de eerste bibliotheek. Wij vinden boeken zo gewoon dat wij nauwelijks meer beseffen hoe kostbaar ze zijn. Het is een rijkdom dat we van zoveel gedachten en ervaringen van mensen kennis kunnen nemen en van hen kunnen leren.

In het koor van de kerk hangen drieluiken met foto’s van religieuze feesten. Ze maken nieuwsgierig en ik klap ze open. Samen met het audio-boek krijg je een echt sfeerbeeld. Naast Kerst en Pasen ervaar ik zo ook iets van het hindoeïstische Holifeest en het joodse Loofhuttenfeest. Verrassend, die aandacht voor de dingen die onze zo verschillende religies verbindt: naast het bidden ook het feest vieren.

in de kooromgang van de Laurenskerk

Een andere kapel vertelt over de verwoesting van de Laurenskerk in 1940. De film daarbij laat je beseffen hoe krankzinnig het fenomeen oorlog is: dat mensen bewust elkaars steden bombarderen. De huizen waar mensen veilig slapen en gezellig samen eten, de straten en pleinen waar de kinderen spelen in de zon: dit alles verandert plotseling in een grote rokende puinhoop vol dood en vernieling. De verbondenheid tussen volken, tussen mensen, kan volledig verdwijnen. In oorlogen zien mensen niet meer de mens in de ander, maar de vijand.

We lezen het Coventry-gebed:*
Heer,
            de haat, die scheiding brengt tussen volk en volk,
tussen broeders en zusters,
            Heer, vergeef het.

                                   De hebzucht die de arbeid van mensen uitbuit           
en de aarde verwoest,
Heer, vergeef het.
           
           
            Onze onverschilligheid ten opzichte
van het lijden van daklozen en vluchtelingen,
            Heer, vergeef het.

Daar staan we in die oude kerk en we worden bepaald bij het Syrische volk, de klimaatsverandering en de problematiek van de daklozen en vluchtelingen. In al die situaties is verbondenheid geboden. Want we zijn allemaal mensen – en we zullen het sámen moeten doen.

Uren later komen we de kerk uit. Al die andere musea en bezienswaardigheden passen niet meer in deze dag. We hebben de hele middag doorgebracht op een klein oppervlak van die reusachtige stad Rotterdam. Maar we hebben een brede horizon gekregen, veel gezien en gehoord en stof tot nadenken gekregen. Dank je wel, oude kerk!



*  Het gebed van Coventry is een gebed van vrede en verzoening ontstaan n.a.v. het Duitse bombardement op Coventry tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de ruïne van deze oude kathedraal wordt elke vrijdag het gebed voor vrede en verzoening gebeden. Vanuit Coventry is een netwerk opgebouwd van kerken die door oorlogsgeweld getroffen zijn, waaronder de Laurenskerk in Rotterdam.