Ik luister dus ik ben!

Onze dochter zoekt werk, en een vriendin ook. Zodoende lees ik nogal eens advertenties mee om te kijken of het wat is. In een van de advertenties staat dat je moet kunnen luisteren. Op het eerste gezicht een open deur. Luisteren kunnen we allemaal en doen we de hele dag. We luisteren naar de radio en we luisteren naar elkaar. Iedereen kan luisteren!

Luisteren lijkt heel eenvoudig. Maar hoe vaak komt het niet voor dat iemand je iets vertelt en je maar met een half oor luistert. In gedachten ben je met heel andere dingen bezig: met je werk, met een probleem dat je niet kunt oplossen of met wat je vanavond zult eten. Later denk je: hoe zat het ook al weer, wat heeft ze precies gezegd? Of je luistert wel, maar het verhaal van die ander herinnert je aan dingen die jezelf beleefd hebt en ineens ben je alleen nog maar met je eigen verhaal bezig. Of je luistert uit beleefdheid, en ondertussen bedenk je hoe je jouw eigen idee goed naar voren kunt brengen als die ander uitgesproken is.

Echt luisteren is een hele kunst. Want wie echt luistert, is niet met zichzelf bezig. Die is er met de gedachten en met het gevoel bij, bij die ander die spreekt. Wie echt luistert staat open voor die ander. Dat betekent dat je niet meteen een oordeel klaar hebt. Echt luisteren betekent dat je die ander probeert te begrijpen, dat die ander er mag zijn.

Luisteren lijkt iets passiefs. Je doet niks. Maar vergis je niet. Luisteren is iets heel actiefs: bij ècht luisteren verplaats je je in die ander, leef je je in hem of haar in. Dat kost veel energie, omdat de ander zo anders is dan jij. Echt luisteren is dus niet iets dat je op de automatische piloot doet of even erbij. Luisteren vraagt al je aandacht.

Vaak denken we dat luisteren niks helpt. Het maakt de situatie immers niet anders, en we willen daarom vaak liever iets zeggen, troostende woorden bijvoorbeeld, of iets doen. Maar luisteren is belangrijker dan je denkt. Want door te luisteren kan die ander zich uiten, kan die ander onder woorden brengen wat hij of zij voelt of wil.  Iemand die echt naar je luistert hoeft geen oplossingen aan te dragen voor jouw probleem. Want doordat hij/zij luistert, groeit er wellicht in jouzelf een oplossing, een nieuwe gedachte, een andere manier van kijken.

Wie echt luistert, hoort soms meer dan er gezegd wordt. Wie echt luistert helpt een ander om eigen oplossingen te vinden. Luisteren is dan iets heel kostbaars. Ed Hoornik schrijft in zijn gedicht over hebben en zijn:

Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken ...

Het is niet:  ‘ik praat dus ik ben’, maar het is: ‘ik luister, dus ik ben’. Een tijdje geleden postte een collega een stukje van Henri Nouwen op facebook. Het bleef bij mij  haken, en ik deel het hier weer verder uit:

Luisteren is heel moeilijk. Om te luisteren moet je innerlijk stevig staan en jezelf niet meer hoeven te bewijzen met praten en argumenteren. Wie echt kan luisteren hoeft niet zo nodig meer opgemerkt te worden. Zo iemand is vrij om te ontvangen, te verwelkomen, te aanvaarden. Luisteren is veel meer dan een ander laten uitpraten om daarna weer antwoord te kunnen geven. Luisteren betekent dat je alle aandacht voor de ander hebt en die ander opneemt in jouw bestaan. Het mooie aan luisteren is dat degene naar wie je luistert zich erkend begint te voelen, en zichzelf en zijn eigen verhaal meer serieus gaat nemen. Luisteren is een soort geestelijke gastvrijheid. 

Laten we ruimte en tijd maken om te luisteren: open en gastvrij. Dat zou wel eens meer kunnen veranderen dan alles wat wij altijd te zeggen en te preken hebben!