De nieuwe wildernis

Met een collectebus bel ik bij ons in de buurt bij iedereen aan. Het levert wat op voor het goede doel én je maakt nog eens een praatje met mensen die je anders nooit spreekt. Omdat het mooi weer is, zijn veel mensen in de tuin bezig. Driftig wordt er blad geblazen of geharkt. Een fanatieke bladveger kijkt zuchtend omhoog naar de bomen in de tuin van de buren: ze zitten nog vol blad. Hij ergert zich dat dat blad in zijn tuin valt. Nu is zijn tuin helemaal bladvrij, maar bij de eerste zucht wind zullen ze er weer liggen.

Bomen geven rotzooi. Dat hoor ik vaker. Mensen ergeren zich aan de zaadjes die overal naar binnen waaien en aan het blad of de vruchten. Maar bomen geven ook zuurstof, je kunt onder ze schuilen als het regent of als het heet is lekker in hun schaduw zitten. In de herfst is het blad voeding voor de bodem en komt in de lente alles wat groeit weer ten goede. Het beschermt de planten tegen de vorst, en biedt een schuilplaats aan allerlei dieren. Het blad zouden we moeten laten liggen: daar leeft de natuur van.

Het dorp waar ik woon ligt midden tussen natuurgebieden en landbouwgebied. Mensen hebben bijna allemaal een tuin en toch zijn we ver van de natuur af komen staan. Wat wij natuur noemen, is meer cultuur dan natuur. In ons land zijn weinig plekken waar de mens de natuur niet beïnvloedt en stuurt.

Een poos geleden waren we met een gids in de Oostvaardersplassen. Daar waar nog niet zo lang geleden de zee was, is een bijzonder landschap gegroeid. We zagen edelherten en konikpaarden van dichtbij. Het was midden in de winter en het is een bijzondere ervaring.

Nu zagen we de film  ‘De nieuwe wildernis’ die dit gebied in beeld brengt. In de film helemaal geen mensen ... alleen twee vage schimmen die achter het riet voorbij bewegen op het winterse ijs. De hoofdrolspelers zijn anderen: edelherten, konikpaarden, vossen, ganzen en zelfs ijsvogels.

We maken een heel jaar mee, alle seizoenen. We zien een kleine zwarte merrie geboren worden. We zien honderden, duizenden kleine gele donzige ganzenkuikens op weg naar grazige weiden. We zien de vos, die dol wordt van al dat lekkers dat voorbij komt. In de natuur geldt het recht van de sterkste. De vos vangt genadeloos een paar kleine gansjes. "Ook jonge vosjes moeten eten", horen we de voice-over zeggen. Maar het is heerlijk als er een gansje ontsnapt en het leven weer tegemoet waggelt.

We zien hoe het leven in het voorjaar uit alle hoeken en gaten tevoorschijn barst. Het wiel van het leven begint te draaien, en alles draait mee. Het is een uitbundige explosie van leven en al dat leven biedt weer kansen aan ander leven. Zo is de mest van de paarden bron van leven voor insecten, en zijn de dieren met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk.

We zien de worsteling van konikmerries die een onderkoeld veulen willen helpen. We zien de strijd om de macht van de edelhertmannetjes. We zien hoe dieren die het niet redden weer bron van leven zijn voor anderen. De dood van het ene dier, betekent leven voor het andere. Het is treurig dat de kleine zwarte merrie het niet redt. Maar dit is niet het verhaal van één dier, maar van de natuur. De kleine merrie redt het niet, maar het leven gaat verder, ondanks en zelfs dankzij haar.

De kracht van de natuur, het aanpassingsvermogen van dieren, hun inventiviteit om te overleven en hun zorg voor het nageslacht,  maakt indruk op mij. De hele natuur is ingesteld op het doorgeven van het leven. "Er is altijd een nieuw begin. Een nieuwe lente, een nieuwe zonsopkomst, een nieuwe generatie" zegt de voice-over. In de natuur werkt alles samen zodat er steeds een nieuw begin mogelijk is. Daar kunnen wij mensen wat van leren. Wij mogen ook samen werken om het leven door te geven. Wij zijn kleine schakels in een lange geschiedenis: dat wij die lange lijn toch niet breken, zodat het leven dankzij of zelfs ondanks ons, verder mag gaan.

de foto's van dit blog zijn gemaakt in de Oostvaardersplassen door Auke-Florian Hiemstra ©