Waardevol afval

Onze dochter drukt de restjes kaarsvet uit de aluminiumcupjes van de waxinelichtjes. Juist in deze donkere tijd worden bij ons veel lichtjes ontstoken. De kaarsresten ervan gooien we in een oude pan. Het is vreemd hoe snel die pan vol is. Ik breng de inhoud naar iemand die als hobby kaarsen maakt. In ruil voor dit afval krijg ik dan enkele nieuwe zelfgemaakte kaarsen cadeau.

Afval voor de één, is grondstof voor de ander. In de maatschappij is dat besef lange tijd weg geweest. We gooiden alles wat we niet meer nodig hadden maar weg en dachten ook niet na over wat er dan verder mee gebeurde. Glas, groenafval, metaal, papier: het kwam allemaal bij elkaar in de bak. Maar mijn ouders maakten zelf compost en wij brachten het glas naar een glasbak. Daar werd door de familie destijds wat lacherig over gedaan.

Inmiddels hebben we groene containers en bij ons in het dorp zit de glasbak vaak stampvol: ik ben gelukkig de enige niet die mijn glas er in gooit. Het plastic wordt ingezameld en oude batterijen en elektrische apparaten kun je apart inleveren. Ik kom af en toe bij de milieustraat om mijn chemisch afval en mijn aluminiumcupjes in te leveren. Het voelt heel apart als je daar rond loopt en in verschillende containers je afval mag scheiden.

Appelse heide

‘Afval’ is iets wat mensen uitgevonden hebben. Want in de natuur wordt alles hergebruikt. Alles wordt opgeruimd en opgegeten. Vele soorten beesten zijn gespecialiseerd in het opruimen van afval: in de natuur is recycling heel gewoon. Mestkevers, pissebedden en aasgieren, maar ook paddenstoelen, zwammen en schimmels zijn voortdurend aan het werk. Wat voor het ene dier afval is, is bron van leven voor een ander. Alles heeft zijn waarde en vormt weer grondstof voor iets nieuws.

Onze voorouders deden niet anders. Sokken werden gestopt, jassen gekeerd, uit afgedragen kleding van de volwassenen werden kinderkleren genaaid. Restjes eten werden verwerkt tot soep of andere heerlijke gerechten. Van vodden werden kleedjes geweven of poetsdoeken gemaakt. Als dingen niet meer voor hun oorspronkelijke doel geschikt waren, werden ze vaak nog op een andere manier ingezet. Een theepot zonder deksel  werd gebruikt als bloemengieter en een schotel zonder kopje kwam onder een potplant. Oud ijzer werd opgehaald en de voddenman kwam langs. Alles had zijn waarde.

Onze rijkdom heeft ervoor gezorgd dat we het besef van de waarde van dingen wat verloren hebben. We gooien kostbare grondstoffen weg zonder het te beseffen. Veertien procent van ons eten wordt bijvoorbeeld ongebruikt weggegooid; dat is 50 kilo per jaar per persoon.

Op rommelmarkten staat zoveel, dat je er een heel huis mee in zou kunnen richten. Vaak zijn dingen niet meer in de mode, is er iets nieuws te koop en dus gaat het oude weg. Gelukkig zijn  rommelmarkten ook een vorm van hergebruik: wat de één kwijt wil, maakt een ander weer blij. Marktplaats is de digitale equivalent: daar vind ik vaak boeken die ik wil lezen, en verkoop ik de boeken die ik uit heb. Waar ik vroeger uren in De Slegte moest zoeken, ben ik nu met een paar muisklikken in het bezit van het boek dat ik zoek.

We zijn veel rijker dan we denken. We gooien nog veel te veel van waarde zomaar weg. Eigenlijk is dat heel respectloos. Want alles wat er is, is gegroeid of gemaakt en dat heeft aandacht en energie gekost. Laten we dus met nieuwe ogen kijken naar de dingen om ons heen en recyclen wat we kunnen: dat komt onze aarde ten goede!