Het belangrijkste, daar zijn geen plaatjes van

Hoe leer je een nieuwe stad kennen?  Nadat we ons wekenlang bezig gehouden hebben met het uitpakken van vele honderden dozen en het ophangen van planken en lampen, wordt het tijd dat wij onze nieuwe omgeving gaan verkennen. We hebben geluk. Want in Almelo wordt deze dagen een stadsmusical opgevoerd, voor en door Almeloërs. Wij zijn nog geen Almeloërs, maar we gaan het worden. Dus we bestellen twee kaartjes voor ‘Van katoen en nu’  en laten ons verrassen.

‘Het Indiëterrein’  is voor ons geen begrip, dus na enig zoeken op google-maps fietsen we er naar toe. We belanden op een industrieterrein naast het spoor, midden tussen oude fabriekshallen. Overal staan marktkramen met rollen stof opgesteld en er wordt driftig onderhandeld door toneelspelers die zich onder het publiek mengen. Er zijn optredens van zangers en een hele stoet kinderen in traditionele kleding en met klompjes aan zingt een lied. Later hoor ik de kinderen spelen: het is een druk geklepper van klompjes op de betonvloeren in de fabriekshal. Tussen de blonde koppies zitten ook donkere met Chinese vlechtjes: die waren er 100 jaar geleden nog niet.

We worden een hal in geleid waar tafels feestelijk gedekt staan. We zitten steeds met twaalf mensen aan tafel – om beurten schept een van ons de gerechten op. Bij het aperitief waren er Spaanse worst, olijven en Italiaanse grissini. Bij het eten is er Turks brood. Het is duidelijk dat Almelo niet een stad van autochtonen is: hier zijn vele nationaliteiten thuis geraakt.

Het is een bijzondere setting: eten in een fabriekshal. We zitten waar destijds de textiel gemaakt werd, waar de machines ratelden en waar mensen zich in het zweet werkten. We komen aan de praat met de mensen die tegenover ons zitten. Ze blijken van Spaanse afkomst en hun ouders zijn destijds vanuit het uiterste zuiden van Spanje als gastarbeiders naar Nederland gekomen. Waar we nu zitten te eten, heeft de vader van onze tafelgenoot gewerkt.

de fabriekshallen

Onze tafelgenoot vertelt over hoe de generatie van zijn ouders naar Nederland kwam: alleen maar voor tijdelijk, en dan zouden ze terugkeren naar hun eigen land. De gastarbeiders van toen zijn niet bewust geëmigreerd. Ze gingen voor even, maar dat even duurde steeds weer even langer. Daardoor kregen zij niet de kans om te wortelen. Het voorlopige karakter van hun komst betekende dat ze geen Nederlands  leerden en dat ze vooral contact hadden met anderen uit hun eigen land. Hun werkgevers stimuleerden het Nederlands leren ook niet: ze waren gekomen om te werken en dat taal leren kost maar tijd. Er waren dus Spaanse tolken die zorgden voor het noodzakelijke contact. Vele van die gastarbeiders van toen zijn gebleven en hun droom om terug te keren naar hun eigen land en eigen familie kwam niet uit. Hier kregen ze kinderen, hier groeide de nieuwe generatie op en inmiddels voelt onze tafelgenoot zich een Nederlander, zij het met Spaanse wortels.

eten waar vroeger keihard werd gewerkt

Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen hebben hier in deze hallen lange dagen gemaakt om aan de kost te komen. Dat werpt een ander licht op het kinderkoor dat weer binnenkomt en voor ons zingt. In onze ogen zijn het kinderen – toen waren het werkkrachten. Ik herinner mij de verhalen van onze Groningse ‘opoe’, die vele jaren op onze kinderen heeft gepast. Zij was Twentse en werkte als meisje en jonge vrouw in de textielindustrie. Wat een ander leven dan het leven van onze kinderen: zij zitten op school en ontwikkelen zichzelf, een voor toen ongekende luxe.

Na de maaltijd lopen we langs eindeloze rijen fabriekshallen. In één ervan, die van binnen pikzwart geblakerd is, zijn tribunes opgesteld en begint de musical. Het is een mengeling van Twenste humor, romantiek en historie. Oude foto’s van de stad passeren de revue. De inleiding op de musical door onze Spaanse tafelgenoot was passend: Almelo is een stad van allochtonen. Veel verschillende nationaliteiten en culturen bepalen al lange tijd deze stad.

In het verhaal gaat het over je hart volgen, over liefde die grenzen overstijgt – toen én nu – en op bijzondere wijze switchen we van verleden naar heden en terug. Er is veel veranderd en toch ook weer niet. Want steeds weer komen er nieuwe Almeloërs die van Almelo ook hun stad maken en zo blijft deze multiculturele stad in beweging.

afbeelding van internet

Van de oude foto’s herken in natuurlijk weinig: alleen een enkel fabriekstorentje dat nu tussen de kantoorgebouwen staat. Wij rollen Almelo in 2014 in, maar de stad heeft al een hele geschiedenis. We nemen een boek en een film mee, over de ons nog vreemde stad die nu ook ónze stad is. En tegelijk leren we: van de echt belangrijke momenten in het leven zijn meestal géén plaatjes. Vroeger zeker niet: foto’s werden maar weinig gemaakt. En nu, met onze digitale fototoestellen en smartphones? Fotootjes maken we een heleboel. Maar de echt wezenlijke dingen: dat wat je ervaart, je emoties, je gevoel, je gedachten … die kun je niet altijd zo makkelijk zichtbaar maken.

De Spaanse gastarbeiders kwamen voor even. Ik ben van plan te blijven. Ik hoop dat we kunnen wortelen: dat we deel worden van de geschiedenis en van heden en toekomst van deze stad. Onze Spaanse tafelgenoot en wij, een Fries en een Zwitserse van de Veluwe, maar ook die vele anderen: samen maken we de stad: toen én nu!

Een nieuw landschap in je leven

Er zijn van die leeftijden, waarop er iets verandert. Bijvoorbeeld als je vier wordt. Of twaalf. Of achttien. Of vijfenzestig. Als je vier wordt, ga je naar de basisschool, als je twaalf wordt ga je naar het voortgezet onderwijs en met 65 ga je met pensioen. Zo breekt er steeds een nieuwe fase aan.

Wij waren kortgeleden op een verjaardag en spraken daar iemand die dat op een heel mooie manier uitdrukte.

Zij zei: “Je komt steeds in een ander landschap.” Je leven als reis, en dan terwijl je onderweg bent, verandert het landschap. Zij vertelde over haar leven: haar man werd dement, een nieuw landschap, moeilijk en verwarrend. Later overleed haar man: weer een nieuw landschap; doods en verdrietig. Toen kreeg ze een kleinkind: wéér een nieuw landschap: jong groen, nieuwe hoop ...

Ik vond het een mooi beeld. Want het landschap in ons land en in onze wereld is overal verschillend. Steeds is het landschap anders: het uitzicht, de wind, de geluiden, het licht, de dieren en de planten. Zo is het in ons leven ook: het landschap verandert. En daarmee verandert van alles: het uitzicht, de geluiden, je agenda, je contacten ... een ander landschap maakt soms heel veel verschil.

Soms kies je voor een ander landschap, soms overkomt het je. Soms begin je er bewust aan en soms gebeurt het voordat jij er erg in hebt. Soms gaat het geleidelijk, soms heel abrupt. Soms zie je er tegen op, soms heb je er zin in.

Nu heeft zo’n nieuw landschap twee kanten: kansen en problemen. Nieuwe dingen zijn vaak leuk, het maakt je nieuwsgierig. Maar ze zijn tegelijkertijd vaak griezelig: het maakt je onzeker, je bent er bang voor. Je weet niet wat de problemen en valkuilen zullen zijn, en je kent ook de kansen niet die in het nieuwe landschap voor je klaar liggen.

Soms is zo’n nieuw landschap dan ook net een sprong in het diepe. Bijvoorbeeld als je voor het eerst naar het voortgezet onderwijs gaat, als je gaat studeren, als je vijfenzestig wordt en het pensioen in beeld komt, als je ernstig ziek wordt, als je ontslagen wordt, als je gaat trouwen, als er een kind komt: er komt een nieuw landschap,  je bent er niet eerder geweest, en je weet niet hoe het zal zijn.

In de bijbelse symboliek  wordt het beeld gebruikt van de oversteek van een rivier. In het bijbelboek Jozua  moet het volk de rivier de Jordaan over steken. De rivier is de grens die ze over moeten om in het andere landschap te komen, in de nieuwe fase. Het water is diep en aan de overkant zijn ze nooit eerder geweest.

In dat oude verhaal lezen we dat het volk samen de rivier over moet steken. Niet alleen, maar samen. Dan zijn er anderen die je helpen. Zo wordt je vastgehouden in dat nieuwe landschap. En daarin kun je dan iets voelen van de aanwezigheid van God. en ervaar je dat er een nieuw begin mogelijk is.

Samen met mijn gezin ben ik een nieuwe fase ingegaan, een nieuw landschap in. We hebben soms wat heimwee, want we hielden van het landschap en de mensen in onze vorige woonplaats Voorthuizen. We hebben er veel goeds gekregen Dat zijn de kostbare geschenken die we meegenomen hebben in de verhuiswagen en in ons hart. Het zijn de bouwstenen van de nieuwe fase, in het nieuwe landschap van onze levensweg.

Afgelopen zondag mochten wij in onze nieuwe kerk symbolisch door de Jordaan heen, die uitgebeeld was met blauwe doeken en stenen. Aan de andere kant van ervan werden we opgevangen door leden van onze nieuwe kerk. Zo zijn wij niet alleen, maar samen dit nieuwe landschap in gegaan.

mozaïek in onze nieuwe stad

Of je nu 12 bent of 18, 20 of 30,65 of 70 ..... je mag moedig verder gaan, steeds weer rivieren over en nieuwe landschappen in. In elk nieuw landschap, in al het onbekende en onzekere zijn we zo niet alleen en zullen we een weg vinden om te gaan, kracht en liefde.