Bij Piramiden denk ik aan Egypte, maar er is ook een piramide in Austerlitz. Van de Egyptische piramides heb ik wel een voorstelling, maar dat had ik niet van die van Austerlitz. Op een dag rijden we er toevallig langs. Ik wil wel eens zien wat dat is, en dus parkeren we de auto en gaan we er op af.
We komen bij een vreemd bouwwerk, wat op het eerste gezicht niets met de Egyptische piramides van doen heeft. Mijn kennis van de vaderlandse geschiedenis wordt bij dit vreemde bouwsel weer wat bijgespijkerd: deze piramide is een overblijfsel van de Franse tijd. Die tijd heeft ons niet alleen een burgerlijke stand nagelaten (iedereen moest een achternaam kiezen), maar ook eenheid in maten en gewichten, munteenheid én deze piramide.
Eigenlijk is het een gek verhaal, het verhaal van generaal Marmont. Hij is commandant van de troepen en kiest het heidegebied tussen Woudenberg en Zeist als oefenterrein. Er verrijst een groot tentenkamp en daar wordt het leger getraind. Maar het is nog zo’n prachtige nazomer en dan krijgt Marmont een gek idee. Hij heeft in Egypte de indrukwekkende piramides gezien en hij wil eigenlijk net zo beroemd worden als die farao’s. Dus bedenkt hij dat de soldaten een piramide van zand en heideplaggen moeten bouwen.
Na een maand is het monument klaar en wordt het op 12 oktober 1804 feestelijk geopend. Marmont draagt het monument op aan Napoleon, maar noemt ook zichzelf in de gedenkstenen op de piramide. Net als de farao’s wil generaal Marmont de wereld iets groots nalaten.
Het is een gek ding, die piramide. Het zet mij aan het denken. De Egyptische piramides zijn indrukwekkend, maar als je er echt over na gaat denken is het ook vreemd dat ze als grafmonument gebouwd zijn. Waren ze werkelijk bedoeld om koningen onsterfelijkheid te bezorgen? En deze piramide van Austerlitz – vanwege de Franse oorsprong schrijft men het tegenwoordig als ‘pyramide’ – is die bedoeld om Napoleon en vooral ook generaal Marmont onsterfelijkheid te geven? Dan is het wel een beetje gelukt, want de piramide is gerestaureerd en de naam van Marmont wordt nog steeds genoemd.
Een mens heeft het verlangen niet vergeten te worden. Mensen willen graag beroemd zijn, er toe doen, iets doen dat zin heeft, waardoor zij niet vergeten worden. Is het ook niet daarom dat mensen in het Guiness Book of Records willen staan of graag in de geschiedenisboeken terecht komen? Het is zo begrijpelijk en legitiem, en tegelijkertijd maar zo betrekkelijk. Want dit vreemde monument, is dat nou waar de wereld beter van wordt? En hoe is het met de dingen waar wíj aan werken, die wij nalaten?
Op een van de gedenkstenen staat over de bouw; ‘Generaals, officieren en soldaten hebben er met eenzelfde ijver aan gewerkt’. En ineens zie ik het voor me: die stoere soldaten, die met wapens hoorden rond te lopen, waren aan het graven met een schop en met een kruiwagen aan het kruien. Ineens wordt de bijbeltekst uit Jesaja 2:4 werkelijkheid. Want deze soldaten leggen hun geweren neer en gaan graven met een schop. Jesaja zegt: zwaarden die omgesmeed worden tot ploegijzers en speren die snoeimessen worden.
Dat is wat mij betreft het sterkste aan deze hele piramide: dat een leger eensgezind, zonder verschil tussen hoog en laag, een onschuldig monument bouwt. Even geen sabels en kanonnen, maar gewoon een mooie berg zand met een toren erop. Daar kunnen krijgsheren in onze wereld nog van leren. Want waar zwaarden tot ploegscharen worden gesmeed, wordt geen oorlog meer gevoerd en geen mens zal meer weten wat oorlog is. Dat gun ik ieder kind dat vandaag geboren wordt ..
