Geluk? Geluk!

Op mijn Happinez scheurkalender stond laatst een intrigerende spreuk: dat geluk een bijproduct is. Het is een bijzondere omkering, omdat wij geluk vaak als een doel zien, als iets dat we bewust proberen te bereiken. Maar een bijproduct is iets, dat pas ontstaat als we bewust iets anders nastreven. Het is zoiets als een bijwerking van medicijn, maar dan in positieve zin. Je krijgt het geluk als het ware cadeau … als je een ander product bestelt.

In de scheurkalender-spreuk was geluk een bijproduct bij de zoektocht naar vrijheid. En dat lijkt me een belangrijke aanvulling: dat vrijheid en geluk met elkaar te maken hebben. Vrijheid geeft mensen ruimte: om zich te ontwikkelen, om te kunnen groeien, om zichzelf te kunnen worden. Onvrijheid zit in regimes (zoals de afgelopen tijd heel duidelijke wordt in het Midden-Oosten), maar ook in maatschappelijke structuren. Hoeveel oudere vrouwen ben ik in mijn werk niet tegengekomen, die zo graag een vak geleerd hadden, maar een meisje waren, waardoor dat niet voor hen weggelegd was. Zij werden dienstmeisje en vervolgens moeder en oma. Voor hen was er in die tijd en in die streek géén vrijheid om te kiezen. Nu is dat er veel meer. Maar aan de andere kant: wij zijn vaak onvrij vanwege onze overvolle agenda’s, de huizenhoge eisen die we stellen aan ons leven of de druk van de hypotheek.

Enige tijd geleden las ik het boek ‘Huwelijksreis in hijab’ van Alison Wearing. Het boek vertelt van een Canadese vrouw die een rondreis maakt door Iran. Zij wil zien hoe het daar is, want:   

'Ik ben naar dit land gekomen omdat het me angst aanjaagt; omdat het de wereld angst aanjaagt. En omdat ik niet geloof in angst. En er zoveel macht aan toekennen.'

Op haar rondreis heeft zij bijzondere gesprekken. Een oude man vertelt haar zijn visie op het leven, en dat citaat raakte mij: 

"Ik heb in Amerika gewoond. Ik heb tussen deze mensen geleefd, deze mensen met hun huizen en auto’s en televisies en eten uit pakjes… Ik heb de ogen van die mensen gezien, en vrienden, ik voelde geen geluk. Ze eten en eten en zijn nooit gevoed. Ze praten over een toekomstige tijd waarin ze gelukkig zullen zijn, wanneer ze dit of dat hebben, of wanneer dat is voltooid, of wanneer ze zich iets bepaalds kunnen veroorloven, of wanneer ze meer tijd zullen hebben. Maar er is geen vandaag. Vandaag is altijd zonder voldoening. Jullie Westen praat veel over vrijheid. Ze praten over vrijheid of het een voorwerp is. Alsof het iets is dat je kunt bezitten of kopen of tot wet kunt verheffen. Alsof vrijheid iets is wat buiten mensen bestaat. Maar vrijheid kan alleen in mensen worden gevonden. En het pad naar de vrijheid vergt discipline, stilte, concentratie, een sterke wil. Het is moeilijk. De waardevolste lessen zijn altijd moeilijk'

Geluk is een bijproduct van de zoektocht naar vrijheid. Van een leven in vrijheid. Je kunt geluk ervaren in de dingen die je dan doet … Geluk is dus niet iets om achteraan te jagen, maar het is zaak om vrijheid te zoeken. En dan kan het zomaar gebeuren, dat het geluk erbij geschonken wordt, gratis en voor niets. Als je in je werk een opdracht met voldoening hebt afgerond, als je de zon ziet opkomen, als je een bijzondere ontmoeting hebt op straat …. wat een geluk!