maandag 21 februari 2011

Geduld en aandacht

In het Zwitserse Emmental ga ik ga naar een kaasmakerij. Je mag van bovenaf kijken hoe het gaat. Grote machines draaien en brommen. Af en toe loopt er iemand in witte kleding rond en draait ergens aan of controleert iets. Met video´s wordt uitleg gegeven over hoe de beroemde Emmentaler kaas gemaakt wordt. Dan hoor ik dat er naast dit gebouw ook kaas gemaakt wordt op de oude manier zoals dat vroeger op een alp gebeurde. Als ik er de deur open doe komt er een dikke rooklucht mijn gezicht in waaien. Daarbinnen is het heel donker en heel rokerig … maar er staat iemand die bezig is een vuurtje op te stoken.

Het blijkt de kaasmaker te zijn. Hij hangt een grote koperen pot boven het vuur, en hij gaat aan het werk. Dit is beter dan een video: het is inclusief de rooklucht, de warmte van het vuur én is er iemand die ik van alles kan vragen. De kaasmaker vertelt graag over zijn vak. Hij komt nog uit de tijd dat je dat deed zonder al die machines en dat je aan het mengsel in de pan zag of je de goede temperatuur bereikt had. Daar in het donker bij het vuur maak ik het hele proces van kaasmaken mee. Het heeft tijd nodig, en de ingrediënten in de pan moeten zorgvuldig geroerd worden. Hiervoor wordt een bijzonder houten roerspaan gebruikt – gemaakt van een boomtak, waarbij sommige taken rond gebogen zijn. De kaasmaker heeft het zelf gemaakt. Andere dingen, zoals de kaasvormen zijn van plastic. De traditionele houten vormen worden niet meer gemaakt: dat is een uitgestorven ambacht.

Dan is het grote moment daar: de kaas kan uit de pan en in de vorm. Onder een pers – die, als ik omhoogkijk, functioneert op een enorme dikke kei die er bovenop ligt. Ik mag iets van de kaas proeven: kleine zachte stukjes die nog weinig smaak hebben. Ook het vocht dat overblijft als alle kaas eruit is, mag ik proeven. We toosten bij de kaaspan en drinken het gezonde vocht. Tenslotte moet de pan nog glanzend schoon worden gemaakt en dan pas zit het kaasmaken erop. 


Ik bedenk me dat we van heel veel dingen die we altijd gebruiken of eten helemaal niet meer weten hoe je het maakt. Dat we het uitbesteden aan anderen en aan machines, waardoor we ook niet meer beseffen hoeveel tijd en aandacht het kost. Ik vind het fijn om thuis brood te bakken: van meel, water en zout het hele proces door tot er warm brood op het aanrecht staat te dampen. Het gevoel van het deeg, de geur ervan en het nog eerste warme krakende kapje opeten … dat is toch heel anders dan even naar de bakker gaan.

In onze volle levens kan dat niet meer uit: een uur in een pan met kaas roeren, of nog zelf het brooddeeg kneden. Maar als je deze dingen zo gemaakt ziet worden en beseft hoeveel moeite en zorg het kost, ga je vast ook anders met de dingen om. Ik denk dat zulk brood niet zo gauw in de vuilnisbak terecht zou komen. Ik neem me voor om thuis regelmatig tijd te blijven nemen om dingen helemaal zelf te maken. Daarmee neem je in zekere zin die dingen echt serieus.